30/4 – Mốc son của ngành đường sắt: Chuyến tàu Thống Nhất và khát vọng kết nối đất nước

Ngày 30/4 không chỉ là dấu ấn lịch sử trọng đại của dân tộc Việt Nam, mà còn là mốc son không thể quên của ngành đường sắt. Sau ngày đất nước thống nhất, một sứ mệnh đặc biệt được trao cho ngành đường sắt: kết nối Bắc – Nam bằng đường ray xuyên suốt, đưa nhân dân hai miền về lại với nhau trên một hành trình mang đầy ý nghĩa thiêng liêng – Chuyến tàu Thống Nhất.

Hành trình lịch sử: Từ khát vọng thống nhất đến những đường ray đầu tiên

Sau ngày giải phóng miền Nam, công cuộc khôi phục đất nước bắt đầu ngay tức khắc. Với đặc thù là phương tiện vận chuyển khối lượng lớn, giá rẻ và có thể xuyên suốt dọc chiều dài đất nước, đường sắt được xem là một trong những biểu tượng đầu tiên của sự thống nhất. Những đoạn ray bị bom đạn cày xới, những cây cầu bị đánh sập, những nhà ga vắng bóng người… tất cả đều là hậu quả của chiến tranh kéo dài hàng thập kỷ.

Nhưng chỉ trong một thời gian ngắn, với quyết tâm và tinh thần của một dân tộc vừa giành được độc lập, ngành đường sắt Việt Nam đã làm nên kỳ tích: phục hồi tuyến Bắc – Nam từ Hà Nội đến Sài Gòn.

Chuyến tàu Thống Nhất đầu tiên lăn bánh vào ngày 31/12/1976 – đúng một năm rưỡi sau ngày đất nước liền một dải. Từ ga Hà Nội đến ga Sài Gòn, chuyến tàu đi xuyên suốt hơn 1.700 km, chở theo những cán bộ, chiến sĩ, người dân, và cả khát vọng hòa bình – đoàn tụ – xây dựng.

Phỏng vấn nhân chứng: Những ký ức không thể phai mờ

Ông Nguyễn Văn Bình, nguyên là trưởng tàu chuyến Thống Nhất đầu tiên năm 1976, nay đã hơn 80 tuổi, xúc động kể lại:

“Khi tàu rời ga Hà Nội, tôi thấy nước mắt người tiễn rơi trên sân ga, mà chẳng biết vì vui hay vì xúc động. Ai cũng mang theo hành lý, nhưng tôi biết hành lý lớn nhất là niềm tin. Đi qua mỗi ga, người dân vẫy tay, có nơi còn mang gạo, trái cây ra tặng. Chúng tôi biết, đây không phải là chuyến tàu thường – mà là một chương mới của đất nước.”

Không chỉ ông Bình, nhiều cán bộ ngành đường sắt từng phục vụ trên chuyến tàu lịch sử ấy cũng lưu giữ những tư liệu quý: vé tàu giấy màu vàng nhạt in bằng mực tím, huy hiệu kỷ niệm, ảnh chụp các toa tàu gỗ thời đó… Tất cả hiện nay được trưng bày tại Bảo tàng Đường sắt Việt Nam, như một minh chứng sống động cho một thời kỳ đặc biệt.

Những ga tàu – Chứng nhân của lịch sử

Dọc theo hành trình xuyên Việt, những nhà ga lớn là nơi lưu dấu không chỉ bước chân người đi mà cả vết tích của lịch sử.

• Ga Hà Nội – điểm khởi đầu của chuyến tàu Thống Nhất – từng bị bom Mỹ đánh sập một phần, nay vẫn giữ nguyên mặt tiền kiểu Pháp cổ kính, như một biểu tượng của sự trường tồn.

• Ga Huế – một trong những nhà ga đẹp nhất Đông Dương, nơi chứng kiến bao cuộc chia ly thời chiến, nay lại đón người dân cả nước hội ngộ giữa lòng cố đô.

• Ga Nha Trang – nơi từng đón đoàn tàu Thống Nhất với cờ hoa rực rỡ, nay là một điểm dừng chân không thể thiếu của tuyến Bắc – Nam.

• Ga Sài Gòn – điểm kết thúc hành trình lịch sử – ngày đó đông nghẹt người đến đón đoàn tàu đầu tiên từ Hà Nội, mở ra kỷ nguyên vận tải mới, kỷ nguyên đoàn tụ thực sự.

Chuyến tàu không chỉ là phương tiện, mà là biểu tượng

Nếu như trong chiến tranh, đường sắt bị đánh phá để chia cắt, thì sau chiến tranh, đường sắt trở thành sợi chỉ đỏ kết nối trái tim người Việt.

Chuyến tàu Thống Nhất không chỉ chở người, chở hàng – nó chở cả ký ức, hy vọng, niềm tin vào tương lai. Những toa tàu đơn sơ, ghế gỗ thô sơ, quạt trần cũ kỹ… vẫn chở đầy tiếng cười, nước mắt, những câu chuyện đời thường của người Việt trong thời kỳ đổi mới.

Từ quá khứ đến hiện tại: Ngành đường sắt đang chuyển mình

Ngày nay, hơn 45 năm sau chuyến tàu lịch sử, ngành đường sắt Việt Nam đang trên hành trình hiện đại hóa. Tàu SE (Super Express) đã thay thế các đoàn tàu cũ, thời gian đi rút ngắn còn khoảng 30 tiếng từ Hà Nội – Sài Gòn. Một số tuyến có toa giường nằm điều hòa, khoang VIP, wifi miễn phí – không thua kém các phương tiện khác.

Công nghệ thông tin cũng đã góp phần thay đổi diện mạo ngành đường sắt. Vé tàu điện tử, ứng dụng đặt chỗ qua điện thoại, hệ thống quản lý hàng hóa thông minh… tất cả đều bắt nguồn từ một tinh thần không ngừng đổi mới.

Thế nhưng, điều đáng quý nhất là: ý nghĩa biểu tượng của ngành đường sắt vẫn không hề thay đổi – đó là sứ mệnh kết nối đất nước, đưa con người lại gần nhau hơn.

Khát vọng kết nối – Bài học từ một chuyến tàu

Trong bối cảnh phát triển logistics hiện đại, nhiều người hỏi: liệu đường sắt có còn vai trò? Câu trả lời là: Có – và còn hơn thế nữa. Bởi đường sắt không chỉ là một phương thức vận tải. Nó là hệ thống hạ tầng bền vững, xanh, tiết kiệm năng lượng, ít phát thải – đúng với xu hướng toàn cầu.

Chính vì vậy, từ bài học của chuyến tàu Thống Nhất đầu tiên, chúng ta hiểu rằng: một quốc gia muốn phát triển bền vững, thì phải có một mạng lưới vận tải đồng bộ và xuyên suốt, trong đó đường sắt giữ vị trí đặc biệt quan trọng.

Lời kết: Hành trình chưa kết thúc

Hơn 4 thập kỷ đã trôi qua kể từ chuyến tàu lịch sử, nhưng mỗi dịp 30/4 về, những người từng đi trên đoàn tàu ấy, từng chứng kiến thời khắc đất nước liền một dải, vẫn xúc động như ngày đầu. Ga vẫn mở, tàu vẫn chạy, và hành trình kết nối vẫn chưa bao giờ dừng lại.

Ngành đường sắt Việt Nam – từ một biểu tượng hòa bình – hôm nay đang mang khát vọng lớn hơn: vươn mình hiện đại, kết nối không chỉ trong nước mà ra khu vực, trở thành mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng Á – Âu.

Và như thế, mỗi chuyến tàu lăn bánh hôm nay, cũng mang theo một phần ký ức của ngày 30/4 năm nào – một ngày mà cả dân tộc cùng bước lên “chuyến tàu thống nhất” để đi đến tương lai.

Xem thêm:

Dịch vụ vận chuyển dây điện từ Hà Nội vào Sài Gòn

Dịch vụ vận chuyển hàng hóa nội địa giá rẻ, siêu tốc